ศาลพระภูมิ - วิวัฒนาการร่วมสมัย
การตั้งศาลพระภูมิเป็นความเชื่อของคนไทยที่มีมานาน ความเชื่อนี้เกี่ยวกับ “พระภูมิ” อันหมายถึงวิญญาณ หรือสัมภเวสีที่ดูแลรักษาพื้นดินที่ผู้อยู่อาศัยมาปลูกบ้าน สร้างอาคาร สร้างสำนักงาน โดยต้องดูฤกษ์ผูกดวง และมีพิธีกรรมตั้งศาล ซึ่งเป็นสิ่งที่นิยมปฏิบัติ แต่ไม่ได้เป็นข้อกำหนดว่าต้องทำทุกบ้าน
ตั้งแต่อดีต คนไทยมีความเชื่อที่ผูกกับการปลูกบ้าน เมื่อสร้างบ้านเสร็จต้องเชิญพราหมณ์หรือผู้ที่มีความรู้ด้านการตั้งศาลมาเชิญเทพให้มาสถิตที่เจว็ดในศาลพระภูมิ เพื่อขอพรบันดาลให้เกิดโชคลาภและความสุขแก่ผู้อยู่อาศัย โดยตำนานของศาลพระภูมิ เล่าถึงกษัตริย์ท้าวทศราช มีมเหสีชื่อพระนางสันทาทุกข์ ครอบครองกรุงพลี มีโอรส 9 พระองค์ แต่ละพระองค์มีความสามารถ จึงส่งไปรักษาถิ่นฐานต่างๆ
ศาลพระภูมิที่นิยมกันส่วนใหญ่จะเป็นรูปทรงมาตรฐาน มีเสารับศาลต้นเดียว ซึ่งจะผิดกับศาลเจ้าที่ของคนไทย (ศาล ตา ยาย) จะเป็นศาลที่มีเสา 4 ต้น การวาง ศาล ตา ยาย อาจจะวางคู่กับศาลพระภูมิ หรือวางแยกกันก็ได้
ทุกวันนี้แม้เพื่อนอาวุโสจะยังเห็นศาลพระภูมิรูปแบบดั้งเดิม แต่การออกแบบศาลพระภูมิก็มีวิวัฒนาการไปตามยุคสมัยและรสนิยม เราจึงได้เห็นศาลพระภูมิรูปทรงแปลกตาจนบางครั้งนึกไม่ออกว่า นั่นคือศาลพระภูมิ หากไม่ได้เห็นเครื่องสัการะที่วางอยู่ เราลองมาดูกันว่าศาสพระภูมิยุค 5G รูปร่างหน้าตาอย่างไรกันบ้าง
นอกจากวิวัฒนาการของศาลพระภูมิยุค 5G แล้ววันนี้เราขอนำเกล็ดเล็กเกร็ดน้อยเกี่ยวกับการตั้งศาลพระภูมิมาฝากเผื่อเพื่อนอาวุโสท่านใดกำลังจะตั้งศาลพระภูมิในเร็วๆ นี้
- ศาลพระภูมิ ควรตั้งอยู่ในที่โล่งแจ้ง โดยไม่ควรให้เงาของตัวบ้านและต้นไม้มาบัง และไม่ควรตั้งอยู่บนพื้นเดียวกับพื้นบ้าน ศาลที่ตั้งบนพื้นเดียวกับพื้นบ้านได้คือศาลพระพรหมหรือพระนารายณ์เท่านั้น
- การตั้งศาลพระภูมิ ควรเว้นระยะห่างจากรั้วบ้านและตัวบ้านพอสมควร และไม่ควรอยู่ใกล้บริเวณห้องน้ำด้วย เพราะถือเป็นบริเวณที่สกปรกและมีกลิ่นเหม็น
- ควรยกพื้นที่ตั้งศาลให้สูงขึ้นจากพื้นดินประมาณ 1 คืบ (กรณีที่สามารถยกได้) และความสูงของศาลควรให้อยู่เหนือระดับสายตาขึ้นไปเล็กน้อย
- ควรดูเรื่องทิศทางการหันหน้าศาลให้เหมาะสม เช่น ศาลไม่ควรหันหน้าตรงกับประตูหน้าบ้าน อย่าหันหน้าศาลเข้าบริเวณที่ตั้งของห้องน้ำ และยังมีเรื่องทิศทางที่เหมาะสมและไม่เหมาะสมอีกด้วย ดังนี้
ทิศที่ควรหันหน้าศาล
- ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ
- ทิศตะวันออก
- ทิศตะวันออกเฉียงใต้
ทิศที่ไม่ควรหันหน้าศาล
- ทิศตะวันตก
- ทิศใต้
แนะนำเพิ่มเติมอีกเล็กน้อย
- ในกรณีที่อยู่ในหมู่บ้านหรือชุมชน หากพื้นที่ส่วนกลางมีการตั้งศาลพระภูมิไว้อยู่แล้ว ไม่จำเป็นต้องตั้งศาลพระภูมิในบ้านก็ได้ แต่ถ้าอยากตั้งเพิ่มอีกก็ไม่มีปัญหาเช่นกัน
- ควรตั้งแค่ศาลใดศาลหนึ่ง เช่น ถ้าตั้งศาลพระภูมิแล้วก็ไม่จำเป็นต้องตั้งศาลตายายเพิ่มอีก ควรหมั่นดูแลเปลี่ยนของไหว้ตลอด อย่างน้อยเฉพาะวันพระก็ได้
- ดูฤกษ์วันในการตั้งศาลให้ดี ซึ่งในแต่ละเดือนจะมีวันที่ห้ามตั้งศาล เช่น เดือน 2 ห้ามตั้งศาลวันพุธและวันศุกร์ เวลาที่ควรตั้งศาลพระภูมิคือช่วงเช้าหรือก่อนดวงอาทิตย์ตกดิน
- เจ้าของบ้านสามารถตั้งศาลพระภูมิเองได้ แต่โดยปกติจะให้พราหมณ์หรือผู้รู้เป็นผู้ประกอบพิธี
ส่วนรูปแบบหรือรูปทรงของศาลพระภูมินั้น เพื่อนๆ อาวุโส เลือกได้ตามชอบใจว่าจะเป็นแบบอนุรักษ์นิยมหรือทันสมัยใหม่โมเดิร์น
-----------------------------------------------
อ่านเรื่องสัพเพเหระอื่นๆ ได้ที่ เฟซบุ๊ก "เพื่อนอาวุโส" https://www.facebook.com/seniorsfriendship